Obserwatorzy

niedziela, 10 lutego 2013

Szpitalnicy...

      Zakon Św. Jana Chrzciciela, nazywany joannitami lub szpitalnikami, założony około roku 1070 przez pobożnych i zapobiegliwych kupców włoskich z Amalfi, wśród których wymieniany jest niekiedy Panteleon Mauro. Nabyli oni od kalifa jerozolimskiego posiadłość w pobliżu Grobu Świętego i zbudowali
tam opactwo św Marii Łacinników, a w nim hospicjum dla przybywających z Europy pilegrzymów.
Podczas pierwszej krucjaty, która wiąże się, ze zdobyciem Jerozolimy w 1099, zgromadzeniu przewodził brat Gerard (przed 10??/1120 r.)[Błogosławiony]. Za jego życia bractwo przyjęło regułę św Augustyna
i przerodziło się w zakon szpitalny. Poza ślubem czystości, ubustwa i posłuszeństwa, bracia składali także uroczystą obietnicę opieki nad Chorymi. Niektorzy historycy utrzymują, że hospicjum Gerarda nie ma
nic wspólnego z fundacją Amfalijską. Powołują tu Bulle Paschalisa II z 1113 i Kaliksta II z 1122 adresowane do Gerarda i ..."Gerarda założyciela i zwierzchnika szpitala jerozolimskiego.."
Następcą zmarłego Gerarda, zostaje Rajmund z Puy pierwszy mistrz  Zakonu, nieco inaczej widział Bractwo. Napisłą bardzo ciekawą regułę dla szpitalników, która mówi wciąż o działalności szpitalniczej
i jałomużniczej, ale ostatni punkt mówi nam o ''chronieniu na duszy i na ciele przed mocą piekielną na tym... świecie'' co pośednio dopuszcza do akcji zbrojnej. Rajmund uważał, iż jednym z zadań może być zbrojna ochrona pilegrzymów na szlakach wiodących z wybrzeża do Jerozolimy. O przygotowaniach tych mówi zapis z 1126 roku w którym mowa jest o przełożonym wojskowym, być może oddziałów zaciężnych. Dowódca ten - później zwany marszałkiem Zakonu - plasowała się bardzo wysoko w jego hierarchi.
       Nadania ziemskie w Outramer jak i w Europie spowodowały konieczność podziału zakonu na prowincje, zwane „językami” (Prowansja, Owernia, Francja, Włochy, Aragonia, Niemcy, Anglia, Kastylia i Portugalia). One z kolei dzieliły się na przeoraty, a te na komandorie. W 1180 roku joannici byli odpowiedzialni za obronę około 25 zamków w Syrii i Palestynie. Jeszcze w 1144 roku hrabia Rajmund II z Trypolisu (1137-1152) podarował joannitom zespół twierdz, w tym słynny Krak des Chevaliers.
Krak des Chevaliers
Większość tych zamków niedługo utracono w konsekwencji bitwy pod Hittin w 1187 roku. Wzrost potęgi
i bogactwa był ostatnią i najważniejszą zmianą, jaka nastąpiła w dziejach początkowo skromnego bractwa.
      Dochody płynęły z ogromnych posiadłości. Oprócz majątków ziemskich z należącą do nich ludnością chłopską, własnością zakonu były również domy, place, piekarnie, łaźnie, młyny, ogrody, winnice czy kamieniołomy. Zakon uzyskiwał ponadto spore sumy pieniędzy z innych źródeł. Do kasy zakonu szła m.in. część opłat i ceł portowych z Akki i Trypolisu; spore sumy płynęły również z łupów wojennych i z okupu
za jeńców. Na wykup własnych ludzi, wziętych do niewoli, joannici nie przeznaczali ani grosza. Rzadko zdarzało się iż wzięci do niewoli joannici wracali do swoich, często przechodzili na islam. Zakonnicy zajmowali się też operacjami finansowymi, pośrednicząc w przekazywaniu sum pieniężnych z Europy do Królestwa Jerozolimskiego. Zajęciem przynoszącym duże zyski był transport pielgrzymów. Okręty szpitalników cieszyły się dużym powodzeniem.
       Do 1206 roku wewnętrzna struktura zakonu dzieliła się na braci duchownych i świeckich. Nowe zadania przed którymi stawał Zakon spowodował podział na trzy odrębne kategorie, Pierwszą stanowili rycerze, drugą duchowni ( w tej kategorii również siostry zakonne) i trzecią bracia nierycerze.
Organizacja zakonu joannitów była podobna do organizacji zakonu templariuszy. Na czele zakonu stał wielki mistrz, obierany spośród braci-rycerzy. Kierował on zakonem i przewodniczył obradom kapituły generalnej. Ta ostatnio decydowała z kolei o najważniejszych sprawach zakonu. Postanowienia kapituły generalnej z 1262 roku mówią wyraźnie, że wielkim mistrzem mógł być tylko człowiek urodzony legalnie ze szlachetnych rodziców. Aby przy elekcji wielkiego mistrza nie było sporów, w 1283 roku kapituła generalna postanowiła, że w miejscu, gdzie odbywa się wybór wielkiego mistrza, nikt w okresie elekcji nie może mieć przy sobie jakiejkolwiek broni, ani jej przechowywać.
     Po upadku Akki i likwidacji Królestwa Jerozolimskiego (1291 roku) joannici przenieśli się na Cypr. Na główną siedzibę wyznaczono im miasto Limassol, które ufortyfikowali i zamienili na silny port wojenny. Joannici usiłowali przezwyciężyć wówczas finansowe trudności w Niemczech – częściowo poprzez ograniczenie rekrutacji oraz zakaz wznoszenia nowych budynków.
W 1306 roku wielki mistrz joannitów Fulko de Villaret (1305-1319) stwierdził, że jego zakon nie ma już środków, aby odpowiednio wspierać chorych.


Brak komentarzy:

Prześlij komentarz